Pethau Gall Helpu Gyda’r Argyfwng Costau Byw
Gyda chynyddiadau mawr yng nghostau byw mae’n anodd i rai pobl ymdopi, ac mae rhai yn ceisio meddwl am ffyrdd i arbed arian cyn i bethau waethygu mwy arnynt. Fel rhan o’n Hymgyrch Argyfwng Costau Byw, edrychwn ar awgrymiadau gall helpu torri costau ac arbed arian.
This article is also available in English – click here
Gallet ti roi tro ar yr awgrymiadau yma os wyt ti’n byw ar ben dy hun neu gyda ffrindiau/partner, neu gallet ti awgrymu’r pethau yma i dy rieni/gwarcheidwaid i’w helpu gyda chostau.
1. Biliau llai
Mae’r Llywodraeth wedi gwneud rhai pethau i geisio helpu cartrefi yn ystod yr argyfwng costau byw, fel y warant pris ynni a’r Cynllun Cymorth Biliau Ynni. Ond bydd pethau’n dal i fod yn anodd ar bobl, felly gad i ni feddwl am ffyrdd i helpu lleihau’r biliau.
▪️Cynhesa’r person, nid y cartref – paid cerdded o amgylch y tŷ mewn siorts a chrys-T gyda’r gwres ymlaen. Gwisga siwmper a sanau, defnyddia flancedi a photel dŵr poeth, ac os wyt ti’n dal i fod yn oer, yna rho’r gwres ymlaen.
▪️Gweld os oes mannau oer – teimla i weld os oes drafft yn dod i mewn (a gwres yn mynd allan) a cheisio stopio hyn wrth ddefnyddio peth atal drafft.
▪️Gostwng tymheredd y gwres a’r dŵr poeth ar y boeler – mae gosod hwn gradd neu ddau yn is yn gallu arbed llawer o arian dros y flwyddyn.
▪️Paid byth gadael i bethau adnewyddu’n awtomatig – cymhara dy holl gytundebau fel band llydan, ffôn symudol ac yswiriant. Fel arfer, mae newid cyflenwyr yn golygu arbed arian. Edrych o gwmpas am gytundeb gwell.
Os wyt ti’n stryglo talu dy filiau, cysyllta â dy gyflenwr a siarad â nhw. Paid gadael i bethau fynd mor ddrwg fel ei fod yn negyddol i ti neu dy deulu yn feddyliol ac/neu’n gorfforol. Gall cyflenwyr gynnig cefnogaeth i bobl sydd ddim yn gallu talu ac yn chwilio am ddatrysiad gyda thi.
2. Deall y budd-daliadau mae gen ti hawl iddynt
Edrycha pa gefnogaeth sydd ar gael i ti a dy deulu. Efallai bod yna fudd-daliadau nad wyt ti’n hawlio. Mae yna fudd-daliadau os wyt ti’n gweithio neu’n ddi-waith, os oes gen ti blant, os wyt ti’n sâl, yn anabl neu’n ofalwr, tai a Chredyd Cynhwysol. Mae’n anodd deall beth wyt ti’n gallu hawlio weithiau. Mae gan HelpwrArian, sydd yn cynnig gwybodaeth arian a phensiynau diduedd, adran budd-daliadau sydd yn rhestru’r holl fudd-daliadau sydd ar gael. Mae posib sgwrsio â nhw ar-lein hefyd neu ffonio ar 0800 011 2797 os wyt ti angen help.
Os wyt ti eisiau gweld pa fudd-daliadau sydd efallai ar gael i ti, rho dro ar y cyfrifydd budd-daliadau ar wefan Turn2Us. Mae Turn2Us yn elusen sydd yn cynnig cymorth i bobl sydd yn cael problemau ariannol.
I weld pa gymorth costau byw sydd yn agored i ti os wyt ti ar fudd-daliadau penodol, cer i weld y rhestr yma gan yr elusen entitledto.
3. Creu cyllideb
Bydd cyllideb yn helpu ti i ddeall ble mae dy arian yn mynd. Mae’n ffordd dda i weld os wyt ti’n mynd i fedru talu dy filiau bob mis ac yn caniatáu i ti flaenoriaethu’r hyn rwyt ti wir angen yn dros y pethau rwyt ti eisiau. Gall hefyd helpu ti i arbed arian tuag at rywbeth rwyt ti wir eisiau yn y dyfodol.
I greu cyllideb:
▪️Gwna restr o’r arian sydd yn dod i mewn – fel cyflog, budd-daliadau, arian poced ayb.
▪️Gwna restr arian sydd yn mynd allan – fel rhent/morgais, biliau, trethi, taliadau benthyciad/cerdyn credyd, yswiriant, petrol car, bwyd, gofal plant, trwydded teledu, band llydan, cytundeb ffôn, aelodaeth, cymdeithasu ayb.
Bydd rhestru popeth yn gadael i ti weld faint o arian sydd ar ôl i wario ar y pethau rwyt ti eisiau. Mae hefyd yn gallu helpu ti i gynllunio ar gyfer prynu pethau mawr a gweld pa mor hir bydd rhaid arbed arian cyn gallu prynu.
Os yw pethau’n dynn neu ddim yn adio i fyny, mae cyllideb yn ffordd hawdd i edrych ar yr holl bethau sydd yn mynd allan a gweld os oes pethau gallet ti ei wneud i leihau hyn. Edrycha ar dudalen ‘Do a money makeover‘ ar wefan Money Saving Expert am gyngor lleihau biliau ac arbed arian.
Byddem yn edrych ar greu cyllideb mewn mwy o fanylder mewn blog arall yn ystod yr ymgyrch yma, ond os wyt ti eisiau cychwyn, mae gan HelpwrArian Gynlluniwr Cyllideb ar y wefan i’w ddefnyddio am ddim. Mae posib arbed y cynlluniwr ac mae’n gallu rhoi dadansoddiad i ti o dy gyllid ac awgrymiadau wedi’u personoli bydd yn helpu ti i ddefnyddio dy arian yn y ffordd orau.
4. Torri costau bwyd
Yn ogystal â chynyddiad mewn costau ynni a thanwydd, mae prisiau bwyd wedi cynyddu lot mawr hefyd o ganlyniad popeth arall yn codi. Dyma ychydig o bethau gallet ti ei wneud i geisio arbed ar gostau bwyd wythnosol.
▪️Derbyn yr Her Newid Brand. Mae Martin Lewis (Money Saving Expert) yn awgrymu bod posib arbed cannoedd dros flwyddyn wrth newid i frand rhatach wrth siopa. Felly, os wyt ti’n prynu pethau premiwm eisoes (eitemau gorau neu foethus), yna newid i frand adnabyddus; os wyt ti’n prynu brand adnabyddus eisoes, yna newid i frand y siop; os wyt ti’n prynu brand y siop eisoes, yna newid i frand economi. Nid yw rhatach yn golygu ansawdd is bob tro. Rho dro arni. Efallai byddi di’n cael dy synnu am y gorau.
▪️Paid byth siopa pan rwyt ti’n llwgu, a cher â rhestr bob tro. Os wyt ti’n creu bwydlen ar gyfer yr wythnos ac yn ysgrifennu rhestr siopa yn cynnwys y pethau fyddi di angen yn unig, bydd hyn yn stopio ti rhag prynu eitemau diangen ac yn helpu i leihau gwastraff bwyd.
▪️Coginio prydau mawr. Mae’n llawer rhatach i brynu a choginio llwyth. Perffaith ar gyfer teuluoedd ond yn dda i eraill hefyd. Os wyt ti’n byw ar ben dy hun, yna coginia swp mawr, ei rannu i botiau a’i rewi. Bydd yn arbed amser pan fyddi di angen pryd sydyn hefyd. Os wyt ti’n byw gyda ffrindiau, yna pawb i gytuno rhoi arian at ei gilydd a choginio pryd mwy i’w gilydd. Gallech chi goginio gyda’ch gilydd, efallai bydd hynny’n hwyl i rai ond yn hunllef i eraill(!), neu gallech chi gymryd tro i goginio i’ch gilydd.
Cymorth pellach
Gobeithiwn fod rhai o’r awgrymiadau yma wedi rhoi ychydig o syniadau fydd yn helpu. Cadwch lygaid ar ein hymgyrch Argyfwng Costau Byw am gyngor a gwybodaeth ariannol bellach. Cofia, er ei bod yn anodd, ceisia beidio torri popeth allan. Fe ddylet ti gael balans rhwng bod yn gyfrifol a chael hwyl. Mae’n bwysig i dy iechyd meddwl.
▪️Meic – rhywun sydd wastad ar dy ochr di. Os yw pethau’n anodd ac rwyt ti angen siarad à rhywun neu gyda chwestiwn sydd angen ateb, yna cysyllta â Meic yn gyfrinachol, yn ddienw ac am ddim ar y ffôn, neges testun neu neges ar-lein o 8yb tan hanner nos bob diwrnod y flwyddyn. Byddem yn siarad drwy dy opsiynau ac yn helpu ti i ddarganfod y llwybr gorau i ti er mwyn gallu symud ymlaen.
▪️Apiau a Gwefannau i Helpu Gyda Chostau Byw – Blog Meic
▪️HelpwrArian – gwasanaeth am ddim sy’n cael ei ddarparu gan y Gwasanaeth Arian a Phensiynau. Yn gwneud dewisiadau arian a phensiwn yn fwy clir. Yn torri trwy’r jargon a’r cymhlethdod, egluro beth rwyt ti angen ei wneud a sut gallet ti wneud hynny, yn dy roi di mewn rheolaeth gyda chymorth diduedd am ddim gellir ei ddarganfod yn sydyn, ei ddefnyddio’n hawdd ac mae’n cael ei gefnogi gan y llywodraeth. Sgwrsia ar-lein, gyrra neges ar WhatsApp +44 77 0134 2744 neu ffonia 0800 138 7777.
▪️Llywodraeth Cymru – Cael help gyda chostau byw – darganfod pa gefnogaeth ariannol a allai fod ar gael i dy helpu, o filiau dŵr, trydan a nwy, i dai a budd-daliadau, i ysgol ac addysg uwch.
▪️Turn2Us– elusen genedlaethol sydd yn cynnig help ymarferol i bobl sydd yn cael trafferthion ariannol.
▪️Cyngor ar Bopeth (CAB) – yn rhoi’r wybodaeth a’r hyder sydd ei angen ar bobl i ddarganfod ffordd ymlaen. Elusen yn cynnig cyngor cyfrinachol am ddim ar-lein, dros y ffôn ac wyneb i wyneb. Cer draw i weld y dudalen ‘Os ydych chi’n cael trafferth gyda chostau byw’.
▪️Money Saving Expert – y bwriad ydy cwtogi biliau ac ymladd drosot ti gydag ymchwil newyddiadurol, offer o’r radd flaenaf a chymuned enfawr – i gyd yn canolbwyntio ar ddarganfod cynigion, bargeinion, arbed arian ac ymgyrchu dros gyfiawnder ariannol.
▪️StepChange – Elusen ddyled yn cynnig cyngor dyled, yn helpu pobl i adennill rheolaeth o’u harian a’u bywydau. Mae posib dechrau sesiwn cyngor dyled StepChange ar-lein neu ffonia 0800 138 1111.
▪️Llinell Ddyled Genedlaethol – National Debtline – Elusen yn cynnig cyngor dyled am ddim i bobl yn y DU. Mae ganddynt hwb costau byw sydd yn cynnwys y wybodaeth ddiweddaraf am y cymorth sydd ar gael.
▪️Llinell Gymorth Byw Heb Ofn – Os ydy dy bartner yn rheoli dy arian a ti heb fynediad i dy gyfrif banc i dalu am bethau, yna gall hyn fod yn gamdriniaeth ddomestig. Cysyllta â’r Llinell Gymorth Byw Heb Ofn, am ddim 24 awr y dydd, 7 diwrnod yr wythnos, am gymorth a chyngor. Ffonia 0808 80 10 400, neges testun 07860077333, neu gychwyn sgwrs fyw ar y wefan.
